Op 8 september 2024 is het Open Monumentendag. Meer dan 500 monumenten zetten de deuren wagenwijd open. Het thema dit jaar is 'En route'. Een prachtige kans om de erfgoedwaarde van trage wegen in de verf te zetten. Want trage wegen zijn vaak monumenten op zichzelf. Of ze zorgen voor de fijnste route om naar een monument te wandelen of te fietsen. Op deze pagina vind je alvast wat inspiratie en veel links om aan de slag te gaan met trage wegen op de Open Monumentendag.
Romeinse heirwegen, molenpaadjes, holle wegen en jaagpaden: allemaal vertellen ze iets over onze geschiedenis. En recentere trage wegen zijn vaak de fijnste route om een monument te bezoeken.
Hieronder vind je een reeks historische bronnen en voorbeelden van geslaagde activiteiten die het historisch karakter van routes in de kijker zetten. En daarnaast brengen we je graag in contact met lokale werkgroepen die de trage wegen in hun buurt van binnen en buiten kennen. Van belangrijke gebeurtenissen uit de Grote Geschiedenis tot verhalen van Jan met de Pet uit la petite histoire.
Voorbeelden van activiteiten op en langs trage wegen
Historische bronnen voor oude trage wegen
Trage wegen zijn vaak historische verbindingen in ons landschap. Wil je opzoeken hoe lang een pad in jouw buurt al ingetekend is op historische kaarten? Kijk dan zeker op de > online tragewegenkaart op deze website. Via het menu 'Historische kaarten' in de zwarte balk links, kan je snel opzoeken of een trage weg ook al op 19de-eeuwse topografische kaarten of zelfs op de Atlas der Buurtwegen te zien is. Wil je nog verder teruggaan in de tijd? Kijk dan zeker op > Geopunt. Daar kan je bij de historische kaarten ook de kaarten van Villaret (1745-1748), Ferraris (1777), Vandermaelen (1846-1854) of Popp (1842-1879) raadplegen.
Voorbeelden van activiteiten
Routes in de kijker zetten op Open Monumentendag is makkelijk als je je programma ophangt aan trage wegen.
> Ontwerp een fijne wandelroute tussen verschillende monumenten in jouw gemeente die zoveel mogelijk gebruik maakt van historische wegen. Dat is super makkelijk dankzij de wandelrouteplanner van RouteYou. Klik bij de kaartlagen zeker de bezienswaardigheden aan. Zo kan je meteen alle monumenten op je route visualiseren.
> Breng een historische gebeurtenis weer tot leven: laat Napoleon wandelen langs het pad dat naar hem genoemd is, herbeleef de zenuwslopende smokkelverhalen uit de wereldoorlog, of breng het koren weer naar de molen langs oude wegen. Of zoom eens in op een processie van weleer met een vertelling of een muzikaal event.
> Heel wat oude wegen hebben ook een naam die vandaag niet meer gebruikt wordt. Open Monumentendag is een mooie gelegenheid om die oude banen weer een naam te geven. In samenwerking met de lokale heemkring of werkgroep kan je snel op het spoor komen van de oude (en vaak nog officiële!) naam van trage wegen uit de Atlas der Buurtwegen.
Wil je zelf aan de slag? Zoek dan eerst het nummer van de buurtweg die je wil benoemen op (bijvoorbeeld op Trage wegen op de kaart). Ga dan naar het geoloket voor de buurtwegen van jouw provincie, zoom in op de weg van jouw keuze, klik op de lijn en open de tabellen bij de Atlas der Buurtwegen en zoek daar naar de naam die bij het nummer van je weg past.
Hier alvast de links naar de verschillende geoloketten > Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen.
Contacteer een tragewegenwerkgroep in je buurt
In steeds meer gemeenten zijn vrijwilligers actief bezig met het herwaarderen van trage wegen in hun buurt. Deze mensen zijn vaak een vat vol kennis over de geschiedenis van de paden. Je kan hen vragen om samen een activiteit op poten te zetten of een route voor jouw monument te (helpen) ontwerpen.
Verder lezen?
Hier een lijstje van interessante boeken en artikels - sommige digitaal, sommige gedrukt.
- "Historische wegen en hun erfgoedwaarde. Cultuurhistorische typologie en waardestellend kader toegepast op Hoogstraten" in Monumenten & Landschappen, 2016, jg 35, nr 1 (pdf)
En hier al enkele (oudere) voorbeelden van erfgoedactiviteiten vanuit de tragewegeninvalshoek